Author: Revik Karapetyan

Քոբայրի վանքը հանդիսացել է հյուսիսային Հայաստանի միջնադարի կարևոր գրչօջախներից և մշակութային կենտրոններից մեկը, որի հետ է կապվում 12-րդ դարի նշանավոր մատենագիր Դավիթ Քոբայրեցու գործունեությունը։Քոբայրի վերաբերյալ հիշատակություններ են պահպանվել Վարդան Արեւելցու, Մխիթար Այրիվանեցու, Կիրակոս Գանձակեցու, Ներսես Լամբրոնացու մոտ2: Ըստ Վարդան Արեւելցու եւ Մխիթար Այրիվանեցու՝ Քոբայրում կուսանոց է գործել, որը հիմնադրվել է Բագրատունյաց տան Կյուրիկյան ճյուղի Կյուրիկե Բ թագավորի դուստր Մարիամի կողմից 1171 թ: Քոբայրի վանական համալիրի կառույցների ընդարձակումը սկսվում է XIII դարի սկզբին, երբ վանքը Կյուրիկյաններից անցնում է Զաքարյան տոհմի վրացադավան ներկայացուցիչներին: Այդ ժամանակ են կառուցվում գլխավոր եկեղեցին, մատուռ-ավանդատունը, զանգակատուն-տապանատունը, մատուռները եւ ամրաշինական կառույցները: Համալիրն աչքի է ընկնում ճարտարապետական արժեքավոր հուշարձաններով,…

Բագնայրը միջնադարյան Հայաստանի մեծահամբավ անիամերձ վանքերից է որը հիմնադրել է հեղինակավոր զինվորական գործիչ Սմբատ մագիստրոսը 1010 թվականին։ Անիից 7-8 կիլոմետր արևմուտք`Ալաջա լեռան լանջերից սկիզբ առնող վտակի հանդիպակաց ափերին է գտնվում Բագնայրի վանքը։Բագնայր անվամբ է հայտնի նաև առնվազն միջնադարից վանքին կից գոյություն ունեցած գյուղը, որն, ի դեպ, արդեն 19 րդ դարում հայաթափ էր։ Մմբատ Մագիստրոսը, առաջին անգամ հիշատակվում է 998 թ. Ծմբո գյուղի մոտ մահմեդականների դեմ մղված հաղթական ճակատամարտում, որտեղ հայ-վրացական միացյալ բանակի կազմում Վահրամ Պահլավունու եւ Աշոտ մարզպանի հետ գլխավորում էր Անիի թագավորության 6000-անոց զորամասը: Բագնայրն Անիին շատ մոտ գտնվելով ժամանակին հոգեւոր-եկեղեցական եւ վարչական առումով սերտորեն կապված էր քաղաքի հետ:…

patreon.com/RevikZorge instagram:

Abesalom da Eteri (Georgian: აბესალომ და ეთერი; Abesalom and Eteri) is an opera by the Georgian composer Zacharia Paliashvili and librettist Petre Mirianashvili (b. 1860) based on a medieval Georgian folk poem Eteriani. Composed between 1909 and 1918, the work was partly staged in 1913 and first premiered in its present-day form on 21 February 1919 at the Georgian National Opera Theater in Tbilisi. The opera is an eclectic fusion of folk songs and traditional 19th century Romantic classical themes. In 2004, several excerpts from this opera were adapted as the National Anthem of Georgia.[1] Zachary Petrovich Paliashvili (Russian: Захарий…

source

Կարս, Կարուց քաղաք (նաև՝ Ղարս), պատմական Կարսի մարզի կենտրոնն է։ Բնակչությունը՝ 115 891 մարդ Հայ և օտար մատենագիրները հիշատակում են «Կարուց Բերդ», «Ամուրն Կարուց», «Ամրոցն Կարուց» և նման այլ անվանումներով։ Ենթադրում են, որ անվանումն առաջացել է հայերեն Հարս բառից։ Ըստ ավանդույթի՝ հայոց թագավորի հարսնացուին զբոսանքի ժամանակ դուր է եկել այդ վայրը, և նա հաճախ էր այստեղ գալիս։ Բացի այդ նշվում է, որ Կարսի անունը կապվում է նաև հնագույն ժամանակներում այդ կողմերում բնակվող «կարենիտներ» ցեղանվան հետ։ Քսենոփոնի մոտ այս մասին հիշատակված է։ «Կարս» անունը Ժողովրդի կողմից աղավաղվելով` դարձել է «Ղարս» Մանազկերտի ճակատամարտում (1071) բյուզանդական զորքերի պարտությունից հետո ստիված է լինում սելջուկներին…

Բերդի ժամանակակից Ռաբաթ անվանումը սեմիտական ծագում ունի և նշանակում է ցանկացած ամրացված վայր։ Սովորաբար այսպես էին անվանում ամրոցին կից թաղամասը։ Ժամանակի ընթացքում այդպես սկսեցին անվանել նաև բերդը։ Նախկինում այստեղ էին ապրում հիմնականում հրեա վաճառականներ և արհեստավորներ։ 9-րդ դարի վերջից ամրոցը դարձել է Չորչանելի իշխանական տան Ջաղելի ճյղի ներկայացուցիչների սեփականությունը։ Թամարա թագուհու օրոք ` 12-րդ դարի վերջին Ջաղելիները հակառակվելով իշխող թագավորական դինաստիային, սկսեցին աջակցել Թամարի նախկին ամուսնու Գեորգի Ռուսի կազմակերպած ապստամբությանը։ Երբ ապստամբությունը ճնշվեց, Թամարի հրամանով Ջաղելիների ողջ ունեցվածքը փոխանցվեց Չորչանելի տոհմի մեկ այլ ճյուղին, որոնք ձևավորեցին Ջաղելիների նոր տոհմը և կարճ ժամանակում դարձան ազդեցիկ ամբողջ հարավային Վրաստանում։ Նրանց ջանքերի շնորհիվ…

Թմկաբերդը վերահսկում էր առևտրական ուղիներիը, որոնք Վրաստանը կապում էին Առաջավոր Ասիայի հետ։ Ժամանակի ընթացքում այն մերթընդմերթ փոխանցվել է Թորելի, Մխարգրձելի-Զաքարյան, Շալիկաշվիլի և Ջաղելի իշխանական տոհմերին։ 12-րդ դարի վերջերից, Թմկաբերդը ու Ախալքալաքը տրվել է Զաքարյանների նախարարական տոհմին՝ որպես ժառանգական կալվածք : Այն Զաքարյան տոհմի ճյուղի՝ Մխարգրձելի-Թմոգվելի իշխանական տան կենտրոնն էր։ Իր անգնահատելի ծառայությունների դիմաց Թամար թագուհին Թմկաբերդը նվիրել էր Սարգիս Ա Վահրամյանին, իսկ նրա եղբայր Զաքարիային՝ Գագը։ 1187 թվականին Սարգիսը մասնակցել է Դվինի ամիրայության դեմ Զաքարյանների արշավանքին, 1191 թվականին՝ Թամար թագուհու դեմ Գեորգի Ռուսի ապստամբության ճնշմանը։ Ծառայության դիմաց Թամարից ստացել է Թմոգվին (Թմկաբերդը), իսկ եղբայր Զաքարիան՝ Գագը։ Այդ պատճառով Սարգիս Ա…

Ակադեմիան տեղակայված է 1858-1860 թվականներին Թիֆլիսի քաղաքագլուխ, հասարակական, քաղաքական գործիչ հայազգի Վարդան Աստվածատրյան Արշակունու առանձնատանը: 1866 թվականի հրապարակումներից մեկում նշված է, որ Վ.Արշակունու տունը Թիֆլիսում առաջինն էր իր գեղեցկությամբ։ Արշակունին ցանկանում էր կառուցել այնպիսի առանձնատուն (պալատ), որն արժանի կլինի իր նախնիների թագավորական տիտղոսին։ Շինարարությունը սկսվեց 1850-ական թվականներին հայազգի ճարտարապետ Գրիգորի Իվանովի (Իվանյանի) ղեկավարությամբ։ Շինությունն իր մեջ պարունակում է ինչպես արևելյան, այնպես էլ եվրոպական ճարտարապետական տարրեր։ Ներսից պատերը, առաստաղն ու հատակը ամբողջությամբ պատված են թանկարժեք քարերով, ապակիներով և հետաքրքիր որմնանկարներով։ Պետական, քաղաքական, հասարակական գործիչ, Թիֆլիսի քաղաքագլուխ, բարեգործ, ձկնարդյունաբերող Վարդան Արշակունին Թիֆլիս տոհմիկ պատվավոր քաղաքացու տիտղոս էր կրում։ 1840-ական թվականների վերջերից սկսած…

Բարձր Հայք աշխարհի Կարնո գավառի կենտրոն Կարին քաղաքը գտնվում է Եփրատ գետի ձախ կողմում, Այծպտկունք լեռան հյուսիսարևմտյան լանջերին Կարինը հնագույն բնակավայր է որը հիմնադրվել է մ.թ.ա. 2 – րդ հազարամյակի 2-րդ կեսին Նրա դերն ու նշանակությունը առանձնապես սկսում է մեծանալ 387 թ Հայասաանի առաջին բաժանումից հետո, որպես բյուզանդական մասի սահմանային կարևորագույն բերդաքաղաք։ Բյուզանդիայի Թեոդոս II կայսեր (408 – 450 թթ) հանձնարարությամբ, Անատոլ զորավարը, 431 թ Կարինում կառուցում է նոր ամրություններ և կայսեր անունով քաղաքը կոչում Թեոդոսուպոլիս։ Քաղաքի ամրություններն ու պաշտպանական կառռւյցները ընդարձակվում, վերակառուցվում են նաև Անաստաս I – ի (491-518 թթ.) և հատկապես՝ Հուստինիանոս I – ի (527-565 թթ) ժամանակ։…