“Tsovak” ensemble – Avetis (Armenian folk song)

Հայ ժողովրդական Ավետիս է, որ երգվել է Սուրբ Ծննդյան տոնին։ Կատարում է «Ծովակ» ավանդական երգի-պարի խումը։ Հիմնադիր` Գագիկ Գինոսյան, գեղարվեստական ղեկավար՝ Անի Գինոսյան, երգուսույց՝ Անուշ Բալբաբյան, պարուսույց՝ Աբել Մաթևոսյան։
Խումբը հիմնադրվել է 2001 թվականին հայ պարագետ, բանահավաք, ՀՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ, «Կարին» ավանդական երգի-պարի խմբի հիմնադիր Գագիկ Գինոսյանի կողմից և կրում է հայ կոմպոզիտոր, ՀԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ Ծովակ Համբարձումյանի անունը:
Ձայնագրությունը «Այգաբեր»-ին տրամադրեց Անուշ Բալբաբյանը։
«Ծովակը» միավորում է պատանիներին և երիտասարդներին՝ հայ մշակույթի ուսումնասիրման և տարածման առաքելության շուրջ՝ նպաստելով ազգային արժեքների պահպանմանը, ինքնության գիտակցմանն ու ամրապնդմանը:
«Ազգային երգ ու պար» առարկայի այս երգերը ձայնագրվել են Գարեգին Առաքելյանի կողմից․ նվագակցությունը՝ Սևադա Իրիցյանի և Գրիգոր Դավթյանի, երգային կատարումը՝ «Ծովակ» ավանդական երգի-պարի խմբի անդամների` խմբի երգուսույց Անուշ Բալբաբյանի ջանքերով։

***

Ավետիսները Քրիստոսի ծնունդն ավետող ու գովերգող հոգևոր երգեր են, որոնք հետագայում տարածվել են ժողովրդի մեջ: Բանաստեղծական տեքստի յուրաքանչյուր տողի սկզբում կամ վերջում կրկնվում է «ավետիս» բառը, որ նշանակում է բարի լուր: Մեղեդին պարզ է, կրկնվող՝ երբեմն աննշան տարբերակվելով :
Այս երգերը բաղկացած են երկու մասից, առաջին մասում ներկայացվում է Հիսուսի ծննդյան պատմությունը գլխավոր կերպարներով՝ Մարիամ Աստվածածնի, ժողովրդական տարբերակներում նաև՝ Հովսեփի (Հիսուսի հոր), Սիմէոն ծերունու, Հովհաննես Մկրտչի և նրա մոր Եղիսաբեթի: Ավետիսների երկրորդ մասը մարդկանց ուղղված բարեմաղթանքների մի շարան է.

Ձեր հեռավորք գային շուտով, ավետիս,
Եւ ձեր ոչխարն` հոտերով, ավետիս,
Կարասն ձեր լցվի գինով, ավետիս,
Եւ տունը ձեր` շեն բարիքով, ավետիս:

Շատ մասնագետների կարծիքով ժողովրդական Ավետիսները քրիստոնեական պատյանի տակ պահել են հեթանոսական, մասնավորապես՝ հին հայկական ամանորյա երգերի բովանդակությունը։ Դեռևս անցյալ դարի սկզբում Ավետիս երգելով գյուղի երեխաներն ու պատանիները շրջում էին տնետուն և տանտիկիններից ստանում իրենց բաժինը՝ միրգ, ընդեղեն, չիր-չամիչ, գաթա:

Երգի խոսքերը՝

Ամեն տարի հասնինք բարով, ավետիս,
Երկար կյանքով, առողջ անձով, ավետիս,
Մի կենաք հետ մարդու խռով, ավետիս,
Եվ մի նայիք խիստ խոժոռով, ավետիս,
Ողորմություն արեք սիրով, ավետիս,
Եվ խոսեցեք անուշ լեզվով, ավետիս,
Որ մենք ըզձեզ օրհնենք սիրով, ավետիս,
Որ դուք մնաք երկար ամով, ավետիս,
Ձեր հեռավորք գային շուտով, ավետիս,
Եվ ձեր ոչխարըն՝ հոտերով, ավետիս,
Կարասը ձեր լըցվի գինով, ավետիս,
Եվ տունը ձեր՝ շեն բարիքով, ավետիս:

source